KONRADÓW

Wanda Łętkowska
Sołtys Wsi Konradów

Rada Sołecka: Jolanta Barańska, Edmund Domański, Stefania Formowicz, Robert Koskin, Marek Strojecki.

KONRADÓW

Dawne nazwy miejscowości
Konradiswalde (1416 r.), Konradswalde (1469 r.,1476 r., 1631r., ok. 1800 – 1945 r.) Nazwa wsi utworzona została zapewne od niemieckiego imienia “Konrad” i słowa “Wald” (las). Prawdopodobnie odnosiła się do osoby właściciela lasu. Obecna nazwa miejscowości nawiązuje do lokalnej tradycji.

Historia wsi i dóbr
Pierwsza wzmianka o Konradowie, wsi założonej na żyznych gruntach, pochodzi z 1346 r. Wówczas miejscowość ta należała do dóbr karpieńskich i funkcjonowała według zasad prawa niemieckiego. Już w 1366 r. Konradów był wsią parafialną, a w 1416 r. wzmiankowano tu sędziostwo, które niewątpliwie powstało znacznie wcześniej.

W 2 połowie XVI w. i w 1 ćw. XVII stulecia, w czasie niepokojów religijnych związanych z reformacją, Konradów tracił okresowo status wsi parafialnej i dołączany był do parafii w Nowym Waliszowie. W dobie wojny trzydziestoletniej wieś znacznie zubożała, głównie ze względu na zniszczenia, kontrybucje i zarazy. W 1684 r. została sprzedana przez cesarską komisję alienacyjną, i stała się własnością szlachecką, a w 1686 r. w ręce szlachty przeszło też sędziostwo.
Dzięki temu, że Konradów założono na żyznych glebach stał się on w czasach nowożytnych dużą, rolniczą wsią z dość liczną warstwą kmieci (ok. 30 – 40).W późniejszym okresie nastąpił też rozwój rzemiosła np. piekarstwo, piernikarstwo, i rzeźnictwo, a także w niewielkim stopniu tkactwo oraz wytwórstwo przędzy. Rozwijał się też lokalny przemysł drzewny, młynarski i propinacyjny, a także handel, w tym handel zbożem. Dowodziło to niewątpliwie, że  Konradów był w tym czasie zamożną wsią.
Działała tu szkoła katolicka, wzmiankowana po raz pierwszy w 1789 r. Do poł. XIX w. Konradów podzielny był na dwie części, dominialną obejmującą większą część wsi i drugą z sędziostwem, mniejszą a w 2 połowie XIX w. został scalony. W XIX stuleciu nadal pozostawał dużą miejscowością, w związku z czym po 1885 r. stał się siedzibą urzędu stanu cywilnego. Największą liczbę ludności wsi odnotowano w 1857 r. (900 osób). W 2 połowie XIX w. wieś znalazła się na trasach turystycznych z Lądka na Przełęcz Puchaczówkę i Śnieżnik. Miała również charakter letniskowy.

Po 1945 r. Konradów został ponownie zasiedlony. Ze względu na dobre warunki glebowo-klimatyczne zachował charakter rolniczy. W latach siedemdziesiątych ulokowano w folwarku gospodarstwo rolne wchodzące w skład Agrokompleksu „Sudety”, a po jego rozwiązaniu – PGR. Okresowo działała we wsi stacja turystyczna prowadzona przez PGT „Śnieżnik”. We wsi miała zostać utworzony duży ośrodek wczasowy, lecz koncepcja ta nie została zrealizowana. Obecnie znajduje się tu kilka gospodarstw agroturystycznych. Konradów nie wyludnił się jak inne wsie w okolicy i ma ustabilizowaną sytuację ludnościową. Część ludności zajmuje się nadal rolnictwem.

Kościół  p.w. Podwyższenia Krzyża Św.
W Konradowie już wcześnie, bo w 1366 r. znajdował się kościół administrowany przez plebana. W 2 połowie XIV w. i w 1 ćw. XV w. prawo patronatu nad kościołem mieli właściciele państewka karpieńskiego, a w ich imieniu – burgrafowie zamku. Z zapisów z lat 1366-1558 wynika, że Konradów pozostał wsią parafialną.
Kościół w Konradowie  wzmiankowano w latach 1404 , 1416,1476. W 1560 r. i w późniejszych czasach nosił on wezwanie Św. Krzyża, a w okresie międzywojennym – Podniesienia Krzyża Św. W 1560 r. znajdowały się w nim dwa ołtarze i trzy dzwony. Kolejny kościół zbudowali protestanci w r. 1591. Przed 1631 r. został on odnowiony i zawierał wówczas trzy ołtarze, w tym ołtarz Św. Krzyża. Kościół był wówczas budynkiem murowanym, małym, ciasnym, bezwieżowym z sygnaturką dachu. Prezbiterium było sklepione, a  nawę nakrywał drewniany strop. W XVII stuleciu zmieniono wystrój i wyposażenie kościoła. Obecnie, orientalny kościół, usytuowany na wzniesieniu budowano w dwóch etapach: w 1786 r. (wieża) i w latach 1804 -1806 (prezbiterium, nawa, przybudowa przy prezbiterium). Mimo tylu lat, które rozdzielały obie fazy budowlane nowy kościół utrzymany został w jednym stylu – późnego baroku, Wzniesiona w 1786 r. bardzo prosta formalnie i masywna wieża, zbudowana z kamienia łamanego, zwieńczona gzymsem i nakryta hełmem z latarnią. otrzymała kamienny portal z koszową archiwoltą z datą 1786 w kluczu. W charakterystycznym dla późnego baroku sposób zamknięto półkoliście prezbiterium i połączono je z jednoprzestrzenną nawą nakrytą dachem dwuspadowym. Zgodnie z panującym zwyczajem dobudowano do prezbiterium dwukondygnacyjną przybudówkę z lożą patronacką na piętrze. Bardzo oszczędna artykulacja elewacji złożona z lizen i gzymsu koronującego otrzymała uproszczone i usztywnione formy. Prezbiterium nakryto półkopulastym sklepieniem, a nawę -sufitem z fasadą. W 3 ćw.  XIX w. przebudowano górną kondygnację przybudówki  przy prezbiterium nadając jej obecny kształt. Wzniesiono też przy południowej elewacji nawy nową kruchtę w stylu łączącym elementy stylu arkadowego i budownictwa celnego.
Przykościelny, nieużytkowany obecnie mały cmentarz założony na planie owalu jest założeniem starym, kształtowanym w średniowieczu, lub najpóźniej w czasach nowożytnych. Wydziela go kamienny mur. Nieliczne płyty nagrobne wmurowane są w elewacje kościoła. W zachodnim odcinku muru wzniesiono w 2 ćw. XIX kaplicę cmentarną nakrytą dwuspadowym dachem. Otrzymała ona maksymalnie uproszczoną bryłę i formy, w związku z czym reprezentowała lokalne, użytkowe budownictwo w stylu prostego neoklasycyzmu, realizowane przez wiejskich murarzy.  

Zabudowa wsi
W XIX stuleciu zróżnicowana i zagęszczona zabudowa wsi była współtworzona także przez okazałe kmiece zagrody w czworobok,  sytuowane najczęściej na stokach wzniesień. Były one skromniejsze niż kmiece zagrody we wsiach położonych w dolinach Nysy Kłodzkiej i Ścinawki, gdyż Konradów usytuowany był w górach. Zachowana do dziś zabudowa, złożona także w dużym stopniu ze skromnych mieszkalno-gospodarczych budynków powstała w 2 poł. XIX w. i w pierwszych latach XX stulecia. Współcześnie uległa częściowo destrukcji. Zachowały się jednak układy wielu okazałych zagród, w tym w czworobok. Istnieją dziś drewniano-murowane lub murowane budynki reprezentujące tradycyjne budownictwo wiejskie, jak dom z izbą krzyżową , dom drewnianymi piętrami, później omurowanymi, budynki z gankami, z szalowanymi deskami piętrami i szczytami. Istnieją też nieliczne budynki drewniane oraz budynki reprezentujące architekturę wernakularną (architektura utrzymana w tradycji i stylu lokalnym). Te ostatnie – to gospody z salami tanecznymi.
We wsi i w jej najbliższej okolicy zachowały się też liczne kapliczki, figurki i krzyże przydrożne, istnieją też krucyfiksy i krzyże przy murze cmentarnym (1829r.).

Wykaz niektórych zabytków architektonicznych:

• kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża Św. 1786, 1804-1806, 3 ćw. XIX w., 1972, nr rej.  1972 z dn. 22.12.1971.
• kaplica cmentarna, 2 ćw. XIX w.
• Plebania koniec XVII w. XIX w. , XX w.
• Obora (w zagrodzie plebańskiej) XVIII, XIX w.
• Kapliczka przydrożna 3 ćw. XVII w.
• Zespół dworski
• Restauracja, ob. Dom mieszkalny
• Zespół mieszkalno-gospodarczy