Jacek Gąsior
Sołtys Wsi Kąty Bystrzyckie

Rada Sołecka:
Marianna Kosmalska, Dorota Kuczwalska, Jolanta Rudalska, Piotr Gut, Andrzej Grzybowski,

Historia wsi

Najstarsze źródła historyczne wzmiankują Kąty Bystrzyckie jako wieś Winklerdorf  w dokumencie z 1346 r. Przepuszcza się, że ta najstarsza wersja nazwy utworzona została od słowa Winkler, oznaczającego wędrownego kramarza, sprzedającego swoje towary w budach kramarskich lub na prowizorycznych, rozkładanych ladach.


Wieś była jedną z najstarszych na Ziemi Kłodzkiej i należała do dóbr ówczesnego małego państewka, którego ośrodek władzy mieścił się na nieopodal położonym zamku Karpień. Państewko Karpińskie, którego właścicielami był van Glubos (albo Glaubos lub Głąbic) obejmowały w przybliżeniu tereny dzisiejszej gminy Stronie Śląskie i Lądek Zdrój i wchodziło w skład czeskiej monarchii. Wiemy też, że wieś należała do lądeckiego okręgu sądowego (Landecker Landgericht), a znajdujący się tu kościół był kościołem parafialnym, wymienianym w latach 1364-1404. Na terenie Kątów miał też swoją popadłość sędzia. Dobra sędziowskie, wzmiankowane po raz pierwszy w 1417 r., utrzymały swój status najdłużej w okolicy, bo aż do lat 20- tych XX w.


Od 1 połowy XVI wieku na obszarze Koteckiej gminy wiejskiej rozwinęło się górnictwo. Pozyskiwano powierzchniowo zalegające darniowe rudy żelaza, a sama wieś była dość ludna, gdyż osiedlało się tu wielu górników. Źródła historyczne mówią o czynnej w 1524 r. kopalni (Bergwerk)i o urzędniku nadzorującym wydobycie (Bergmeister) oraz czterech przysięgłych ( Berggeschworner). Niestety do dzisiaj nie przetrwały żadne ślady działalności wydobywczej i położenia kopalni nie znamy nawet w przybliżeniu. W 1527 r. hrabia Kłodzki von Hardeck potwierdził górnicze przywileje kopalń w hrabstwie,  a w szczególności tych w Kątach Bystrzyckich oraz pobliskim Stroniu i Marcinkowie. Wiemy też ze źródeł pisanych o funkcjonującym wtedy we wsi młynie. Po rozwiązaniu dóbr Karpińskich wieś w 2 połowie XV w. weszła w skład dóbr kameralnych, czyli została włączona do majątku królewskiego.Przestała także być wsią parafialną i została włączona do parafii w Strachocinie.


Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-48) Kąty podzieliły los całego Dolnego śląska. Ludność znacznie zubożała wskutek kontrybucji i przymusowego kwaterowania wojsk. W drugiej połowie XVII wieku we wsi trwała odbudowa, ale próby ożywienia górnictwa w jej okolicy nie przyniosły dobrych efektów. W 1684 r. wieś sprzedana została szlachcie.
W XVI-XVII w. Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią z warstwą kmieci w liczbie od 11 do 21. W 2 połowie XVII w. i w 1 połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie. Nie rozwinął się też przemysł. Działała jednak szkoła katolicka, wzmiankowana po raz pierwszy w 1789r.


Do połowy XIX w. wieś podzielona była na dwie części – większą , dominialną z kościołem filialnym i szkołą oraz drugą, mniejszą z sędziostwem, młynem i gorzelnią. Ta druga dzisiaj przysiółek położony u wylotu doliny, zwany Kłodno. W 2 połowie XIX wieku po regulacji stosunków społeczno-ekonomicznych na wsiach Hrabstwa Kłodzkiego, obie części zostały scalone. Zostały też przyporządkowane urzędowi gromadzkiemu w Lądku i urzędowi stanu cywilnego w Nieder Thalheim koło Lądka. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 r. W tym okresie wieś znajdowała się w kręgu zainteresowania kuracjuszy z Lądka Zdroju, skąd ze względu na ładne otoczenie wsi urządzano do niej wycieczki i spacery. W latach 1895- 1908 powstała nowa kolonia o nazwie Wesengrund  na północny zachód od wsi, licząca dwie zagrody z 13 mieszkańcami. Aż do 1945 r. Kąty Bystrzyckie- Winkeldor  były średniej wielkości wsią rolniczą.
Po II wojnie światowej  wieś została zasiedlona na nowo przez ludnością polską, jednak w znacznie mniejszym stopniu. Osadnictwu nie sprzyjało peryferyjne położenie, słabe warunki glebowe oraz brak zaplecza handlowego.

 

Kosciół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Kąty Bystrzyckie wcześnie, bo już w 1364 r. były wsią parafialną. W 40 lat później tutejszy kościół utracił status kościoła parafialnego i został włączony do parafii w Strachocinie i tam mieszkańcy Kątów płacili dziesięcinę. Wówczas kościół nosił nazwę pod wezwaniem św. Katarzyny i wiadomo, że zawierał trzy ołtarze. Później przyjęty został przez protestantów i przed 1631 r. odzyskany przez katolików, a po ponownym poświęceniu patronat nad świątynią przejął Hrabia Kłodzki. Odnotowano też wówczas, że przykościelny cmentarz otoczony był murem, a plebania od dawna pozostawała nie użytkowana. W  1653 r. Kąty ponownie przyłączono do parafii w Strachocinie, a następnie do parafii lądeckiej, w której pozostaje do dziś.

Kościół, którego styl można określić jako późnogotycki, zbudowany został z kamienia około roku 1541 i zachował swój kształt do dziś. Świątynia składa się z dwóch części- prosto zamkniętego prezbiterium (część ołtarzowa), nakrytego dwuspadowym dachem i nawy, o nieco podwyższonym dachu. Ten prosty układ wywodzi się jeszcze z budownictwa wczesnego gotyku 2 połowy XIII w. i jak na połowę XVI w. bardzo już archaiczny. Innymi tradycyjnymi elementami architektury kościoła, związanymi z gotykiem są kamienne krzyże wieńczące dach nowy i prezbiterium. Portal ujmujący ostrołukowe boczne wejście do nawy zdobiony był laskowaniem wnikającym w węgarach w charakterystyczny ukośny zacios i reprezentował wczesny typ renesansowych obramień stosowany nadal w końcu XVI stulecia. Jeszcze w końcu XIX wieku wewnątrz świątyni były metalowe drzwi z przedstawieniem rycerza i z ozdobnymi okuciami. Wiadomo, że w kościele znajdowała się wówczas XVI- wieczna, malowana skrzynia  z gotyckim ornamentem.
Nie wiadomo, czy kościół zbudowany w 1541 r. miał już zachodnią wieżę. Obecna wieża, wzniesiona z kamienia, ma bardzo proste formy charakterystyczne dla baroku. Mogła być przebudowana lub wzniesiona w XVIII w. lub nawet na początku XIX stulecia. Być może także w tym czasie dobudowano do kościoła dwukondygnacyjną przebudówkę z zakrystią w przyziemiu i emporą na piętrze. W 2 połowie XIX w. przebudowano okna nawy i przybudówki, a także jej szczyt. Współczesne pokrycie dachu blachą malowaną w odcieniu szarości ma nawiązywać do dawnego pokrycia łupkiem.

Przykościelny cmentarz założony jest na planie owalu i wydziela go kamienny mur z przyporami. Na terenie cmentarza zachowała się ruina ceglanej kostnicy i stare nagrobki z XIX w. i 1 polowy XX w. Przed próżnobarokową łukową bramą znajduje się także kamienny krucyfiks z 1865 r.

Podczas prac remontowych w 2000 r. wewnątrz kościoła, pod tynkiem odsłonięto fragment fresków, najprawdopodobniej z okresu średniowiecza. To odkrycie, wymagające dokładnych badań i zabiegów konserwatorskich zintensyfikowało działania Społecznego Komitetu Renowacji Kościoła.